Co to jest wyposażenie ochrony osobistej i dlaczego jest takie ważne? Zdaniem 85% elektryków uczestniczących w przeprowadzonej ostatnio przez firmę Fluke ankiecie stosowanie wyposażenia ochrony osobistej nie jest zbyt istotne. Ankieta ujawniła, że elektrycy nie stosują wyposażenia ochrony osobistej, gdyż uważają, że jest ono niewygodne w użyciu. Wiadomo jednak, że wyposażenie ochrony osobistej jest ostatnią linią obrony przed wyładowaniami łukowymi oraz wybuchami wywołanymi łukiem elektrycznym. Oczywiście najlepszym sposobem zapobiegania porażeniu prądem elektrycznym, nawet ze skutkiem śmiertelnym, jest pozostawanie w bezpiecznej odległości od elementów znajdujących się pod napięciem oraz upewnienie się, że sprzęt, na którym wykonywane są prace, nie jest pod napięciem. Niestety nawet przy zachowaniu zalecanych środków ostrożności może dochodzić do wypadków spowodowanych wyładowaniami łukowymi oraz innymi czynnikami. Właśnie dlatego wyposażenie ochrony osobistej jest ostatnią linią obrony przed wyładowaniami łukowymi oraz wybuchami wywołanymi łukiem elektrycznym.
Urząd ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (OSHA — Occupational Safety & Health Administration) w Departamencie Pracy Stanów Zjednoczonych oraz stowarzyszenie NFPA opracowują szczegółowe wytyczne i przepisy dotyczące bezpieczeństwa w miejscu pracy. NFPA 70E to standard dotyczący bezpieczeństwa elektrycznego w miejscu pracy, który szczegółowo określa wymagania oraz wyposażenie ochrony osobistej niezbędne do zachowania bezpieczeństwa w miejscu pracy. Przestrzeganie standardu NFPA 70E nie jest wymagane przez prawo. Został on jednak stworzony po to, by pomóc w spełnieniu wymogów OSHA, które obowiązują z mocy prawa. Aby ustalić, jaki rodzaj wyposażenia ochrony osobistej jest niezbędny w konkretnych środowiskach pracy, należy rozpocząć od przeprowadzenia oceny zagrożeń.
Jakie są wymogi dotyczące wyposażenia ochrony osobistej?
Przeprowadzenie oceny zagrożeń pozwoli nie tylko ustalić, jaki rodzaj wyposażenia ochrony osobistej jest wymagany w konkretnym miejscu pracy, ale jest również pierwszym krokiem do stworzenia programu BHP. Powinno to być także podstawą do stworzenia bezpiecznego środowiska pracy. Należy ustalić potencjalne zagrożenia w miejscu pracy — zarówno te fizyczne, jak i zdrowotne.
Potencjalnym zagrożeniem dla zdrowia jest na przykład narażenie na kontakt ze szkodliwym pyłem, niebezpiecznymi związkami chemicznymi lub szkodliwym promieniowaniem. Zagrożenia fizyczne mogą obejmować wiele różnych czynników w miejscu pracy, w tym między innymi:
- Poruszające się obiekty
- Ostre krawędzie
- Zagrożenie spadającymi obiektami
- Połączenia elektryczne
- Ekstremalne temperatury
Przeprowadzając obchód miejsca pracy, należy udokumentować każde potencjalne zagrożenie. Po przeprowadzeniu analizy zebranych informacji będzie można dokonać wyboru odpowiedniego wyposażenia ochrony osobistej w celu zabezpieczenia pracowników przed każdym z występujących zagrożeń. Miejsce pracy powinno być okresowo poddawane ponownej kontroli w celu uwzględnienia ewentualnych zmian i ustalenia, czy stosowane wyposażenie ochrony osobistej jest w dalszym ciągu wystarczające.
Wybór odpowiedniego wyposażenia ochrony osobistej
Po przeprowadzeniu oceny zagrożeń należy usunąć zagrożenia, które można wyeliminować. Opracowując plan usuwania zagrożeń, należy mieć na uwadze hierarchię mechanizmów kontroli. Amerykański Instytut Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (NIOSH) uporządkował mechanizmy kontroli w kolejności od najbardziej do najmniej efektywnych w ochronie bezpieczeństwa pracowników.
- Usunięcie zagrożenia
- Zastąpienie niebezpiecznych urządzeń i materiałów bezpieczniejszymi
- Przeprowadzenie kontroli technicznej w celu ograniczenia narażenia na zagrożenie lub zmniejszenia jego skutków
- Stosowanie ostrzeżeń, znaków lub innych środków przekazu
- Przeprowadzenie kontroli administracyjnej, łącznie ze sprawdzeniem, czy stosowane są bezpieczne metody pracy
- Wyposażenie ochrony osobistej
Po zapoznaniu się z hierarchią mechanizmów kontroli i dojściu do ostatniego mechanizmu, którym jest wyposażenie ochrony osobistej, należy sporządzić listę wyposażenia ochrony osobistej, które będzie stosowane przy pracach elektrycznych. Należy postępować zgodnie z wytycznymi NFPA 70E, aby wybrać minimalne standardy dotyczące wyposażenia ochrony osobistej dla obszarów ujętych w ocenie. Za pomocą tabeli 130.5 (C) lub metody tabelarycznej w wytycznych NFPA 70E można oszacować prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku spowodowanego wyładowaniem łukowym w różnych instalacjach AC i DC, a także określić, czy stosowanie wyposażenia ochrony osobistej powinno być obowiązkowe.
Tabela ta określa minimalny poziom wymogów. Zaleca się nie tylko spełnienie minimalnych wymogów bezpieczeństwa, ale także dążenie do podwyższania standardów bezpieczeństwa. Urząd ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (OSHA) wymaga, aby wiele kategorii wyposażenia ochrony osobistej spełniało normy opracowane przez American National Standards Institute (ANSI) dla trzech poniższych rodzajów wyposażenia ochrony osobistej:
- ochrona oczu i twarzy,
- ochrona głowy,
- ochrona stóp.
American National Standards Institute (ANSI) nie ma normy dotyczącej rękawic ochronnych, ale Urząd ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (OSHA) zalecił dokonanie wyboru w zależności od wykonywanych prac.
Szkolenia dotyczące wyposażenia ochrony osobistej
W ramach standardów określonych przez Urząd ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (OSHA) pracodawcy są zobowiązani do przeprowadzenia szkoleń dla pracowników, którzy muszą używać wyposażenia ochrony osobistej przy pracach elektrycznych. W ramach tych szkoleń pracownicy mają dowiedzieć się, jak i kiedy z niego korzystać, jak prawidłowo je nosić, jak właściwie konserwować i utylizować, a także poznać jego ograniczenia.
Zrozumienie ograniczeń wyposażenia ochrony osobistej jest ważnym aspektem szkolenia, ponieważ noszenie odpowiedniej odzieży ochronnej powinno być traktowane jako ostatnia linia obrony w przypadku wystąpienia wyładowań łukowych. Wyposażenie ochrony osobistej nie jest niezawodne. W połączeniu z dobrymi praktykami w zakresie bezpieczeństwa wyposażenie ochrony osobistej daje najlepsze zabezpieczenie w przypadku wystąpienia wyładowań łukowych i wybuchów wywołanych łukiem elektrycznym.
Wprowadzenie szkoleń z zakresu wyposażenia ochrony osobistej w ramach regularnych szkoleń BHP może pomóc w informowaniu pracowników na bieżąco o wszelkich zmianach oraz dać możliwość sprawdzenia skuteczności wyposażenia ochrony osobistej stosowanego przy pracach elektrycznych. Szkolenie to powinno zagwarantować, że wszyscy pracownicy będą podejmować odpowiednie środki mające na celu zapobieganie wypadkom powodowanym wyładowaniami łukowymi i minimalizowanie ryzyka ich wystąpienia. Jednym z tych środków musi być stosowanie odpowiedniego wyposażenia ochrony osobistej. Dzięki temu można ograniczyć liczbę wypadków przy pracy, a także uratować życie.