Kalkış akımı, bir elektrikli cihaz ilk açıldığında cihaza akan ani veya anlık akım artışıdır.
Düz bir yolda duran, boş viteste park edilmiş ve motoru kapalı bir aracı düşünün. Motoru kullanmadan aracı hareket ettirebilmek için bir insanın büyük bir itme gücü sağlaması ve büyük olasılıkla yoğun bacak gücü kullanması gerekir. Ancak araç hareket etmeye başladıktan sonra aracın tekerlekleri daha az fiziksel güç ile hareket edebilir.
Başlangıçta gereken bu bacak gücü kalkış akımına eşdeğerdir. Ardından gelen kolay yuvarlanma hareketi, dişliler ve rotorlar eylemsizlikten çıkıp harekete geçirildikten sonra motorda oluşan kararlı durumda akım akışına eşittir.
Teknisyenler, kalkış akımını ölçmek için sert çeneli pensampermetre veya esnek akım probu kullanabilirler. Sadece kalkış akımı düğmesi bulunan ampermetreler kalkış akımını ölçebilir. Burada Fluke 381 kullanarak ölçüm yapma adımları verilmiştir (yukarıdaki resme bakın):
- Test edilecek cihaz kapalıyken ölçüm cihazının kadranını şu konuma getirin: .
- Çeneyi veya esnek probu cihazın akım geçen kablosunun çevresinde ortalayın.
- Kalkış akımı düğmesine basın; ölçüm cihazının ön tarafında bulunur.
- Cihazı açın. Ölçüm cihazının ekranında kalkış akımı (ani gerilim) görüntülenir.
Bu ölçüm neden önemlidir? Yeni, yüksek verimli motorlar, önceki modellerden daha fazla çalışma akımı çeker. Kalkış akımının değerini bilmek, teknisyenin motorda veya başlatma devresinde çalıştırma sorununu tespit etmesine yardımcı olabilir. Kalkış akımı ölçümleri, genellikle gelecekte başvurmak üzere bir önleyici bakım günlüğüne kaydedilir.
Tekrarlanabilir motor kalkış akımı ölçümleri sağlamak için gelişmiş pensampermetreler (ör. Fluke 370 serisi veya Fluke 381), ölçümleri çalıştırma akımıyla senkronize eden bir "tetiklenmiş" mod kullanır.
Teknisyenler kalkış akımı düğmesine basarak ölçüm cihazını "devreye alır". Ardından ölçüm cihazı kalkış akımı tarafından tetiklenir. Bu kalkış akımı fonksiyonu, tetiklendiğinde 100 milisaniyelik bir süre içinde yaklaşık 400 örnek alır ve gerçek çalıştırma akımını hesaplar.
Kalkış akımı, ölçüm cihazının ekranında devre kesicinin değerinden daha yüksek bir değer görüntülenmesine neden olabilir ancak devre kesici harekete geçmez. Neden?
Kalkış akımı, motor tipine bağlı olarak normal çalışma akımından 4 ila 10 kat daha fazla olabilir. Bir motorun çalışma akımı sekiz amper ise ve devre kesicisi 20 amper olarak sınıflandırılmışsa pensampermetrenin 40 amper ölçüm değeri göstermesi nasıl mümkün olur?
Devre kesicinin veya aşırı yük ünitesinin harekete geçmemesinin nedeni, her iki cihazın da zaman-akım eğrisinde çalışmasıdır. Bu eğri (grafiğe bakın) devre kesiciden ne kadar akım geçtiğini ve devreyi açmadan ne kadar süre geçtiğini gösterir.
