Türkçe

Akım nedir?

Elektrik

Akım, elektronların tam bir elektrik devresindeki bir noktadan geçtiği seviyedir. En basit haliyle: akım = akış.

Amper (AM-pir) veya amp, akımı ölçmek için kullanılan uluslararası birimdir. Belirli bir süre boyunca bir devredeki noktadan geçen elektronların (Bazen "elektrik yükü" olarak adlandırılır) miktarını ifade eder.

1 amperlik akım, bir devredeki tek bir noktadan 1 saniye içinde 1 coulomb kadar elektronun, yani 6,24 milyar kere milyar (6,24 x 1018) elektronun geçtiği anlamına gelir. Hesaplama, su akışı ölçümüne benzerdir: Bir borudaki tek bir noktadan 1 dakika içinde geçen galon cinsinden su miktarı (galon/dakika veya GPM).

Akım nedir?

Amper için kullanılan semboller:

A = amper, büyük miktarda akım için kullanılır (1,000).
mA = miliamper, bir amperin binde biridir (0,001).
µA = mikroamper, bir amperin milyonda biridir (0,000001).

Ohm Kanunu gibi formüllerde akım I sembolüyle (yoğunluk) de gösterilir.

Amper ifadesi, aşağıdaki buluşlarıyla da tanınan Fransız matematikçi/fizikçi Andrè-Marie Ampére'den (1775-1836) gelir:

  • Bir iletkenden akım geçerken etrafında bir manyetik alan oluşur.
  • Bu alanın kuvveti, geçen akımın miktarıyla doğru orantılıdır.

Bir elektrik devresinde iki ön koşul karşılandığında, iletkenden (tipik olarak metal tel; genellikle bakır) elektron geçişi meydana gelir:

  1. Devrede, gerilim üreten bir enerji kaynağı (örneğin bir pil) bulunmalıdır. Gerilim olmadığında, elektronlar telde rastgele ve oldukça eşit bir şekilde hareket eder ve akım geçişi olmaz. Gerilim, elektronların tek yönde hareket etmesini sağlayan basıncı oluşturur.
  2. Devre, elektronların hareket edebileceği kapalı bir iletken döngü oluşturarak devreye bağlı tüm cihazlar (bir yük) için enerji sağlar. Anahtar AÇIK konumuna getirildiğinde veya kapatıldığında, devre kapanır (tamamlanır) (Bu sayfanın üst kısmındaki şemaya bakın).

Akım, gerilim gibi doğru veya alternatif olabilir.

Doğru akım (dc):

  • Dijital multimetrede Doğru akım sembolü 1 veya Doğru akım sembolü 2 simgeleriyle gösterilir.
  • Yalnızca tek yönde hareket eder.
  • Genel kaynaklar: Piller veya dc jeneratörü.

Alternatif akım (ac):

  • Dijital multimetrede Alternatif akım sembolü 1 veya Alternatif akım sembolü 2 simgeleriyle gösterilir.
  • Akış, sinüs dalgası şeklindedir (aşağıda gösterilmiştir); düzenli aralıklarla yönü tersine döner.
  • Genel kaynaklar: Genel tesisattan güç alan evsel elektrik prizleri.
Akım nedir?
Yukarıda: Sinüs dalgası şeklinde alternatif akım.

Çoğu dijital multimetre, 10 amperden yüksek olmayan dc veya ac akımını ölçebilir. Daha yüksek miktarda akım, akımı bir iletkenin etrafındaki manyetik alanın kuvvetini ayarlayarak ölçen (0,01 A veya daha küçük ile 1.000 A arasında) bir akım pensi aksesuarıyla küçültülmelidir. Bu, devreyi açmadan ölçüm yapılmasına olanak tanır.

Elektrik enerjisini başka bir enerji biçimine (ışık, dönme hareketi, ısı) dönüştüren herhangi bir bileşen (lamba, motor, ısıtma elemanı) akım kullanır.

Bir devreye ilave yükler eklendiğinde, devrenin daha fazla akım sağlaması gerekir. İletkenlerin, sigortaların ve bileşenlerin boyutları, devreden ne kadar akım geçeceğini belirler.

Amper ölçümleri normalde devre yükü miktarını veya yükün durumunu belirtmek için yapılır. Akım ölçümü, sorun gidermenin standart bir parçasıdır.

Akım geçişi, yalnızca gerilim elektronların hareket etmesine yol açacak gerekli basıncı sağladığında gerçekleşir. Farklı gerilim kaynakları farklı miktarlarda akım üretir. Standart ev tipi pillerin (AAA, AA, C ve D) her biri 1,5 volt üretirken daha büyük piller daha fazla akım sağlayabilir.

Önerilen Kaynaklar:

Referans: Digital Multimeter Principles, Glen A. Mazur, American Technical Publishers.