true-RMS cihazı (RMS = kare ortalamalarının karekökü) alternatif akımı (AC) veya AC gerilimini ölçebilen üç araçtan biridir:
- True-RMS dijital multimetreler (veya pensampermetre)
- Ortalama tepkili dijital multimetre (veya pensampermetre)
- Osiloskop
Yalnızca ilk iki araç yaygın olarak kullanılır ve her ikisi de standart (saf AC) sinüs eğrisi şeklinde dalga biçimlerini doğru bir şekilde ölçebilir.
Ancak true-RMS ölçüm cihazı yaygın olarak tercih edilir çünkü yalnızca bu cihaz hem sinüs eğrisi şeklindeki hem de sinüs eğrisi şeklinde olmayan AC dalga biçimlerini doğru bir şekilde ölçebilir. (Sayfanın üst kısmındaki çizimlere bakın.)
- Sinüs eğrisi şeklinde (sinüs) dalgalar: Saf, bozulmasız, tepe ve dip noktalar arasında simetrik geçişli.
- Sinüs eğrisi şeklinde olmayan dalgalar: Bozulmuş, düzensiz örüntüleri olan dalgalar: Dalgalanmalar, darbe katarları, kareler, üçgenler, testere dişi dalgalar ve diğer dağınık ya da açılı dalgalar.
RMS nasıl hesaplanır?
Daha önce de belirtildiği gibi, RMS = kare ortalamalarının kareköküdür. Formülü kavramak biraz zor olsa da RMS esas olarak bir AC dalga biçiminin eşdeğer doğru akım (DC) değerini hesaplar. Daha teknik bir ifadeyle, herhangi bir AC dalga şeklinin "efektif" veya DC ısı değerini belirler.
Ortalama tepkili bir ölçüm cihazı, saf sinüs eğrisi şeklindeki dalgaları doğru olarak ölçmek için ortalama alan matematik formüllerini kullanır. Sinüs eğrisi şeklinde olmayan dalgaları belirsiz bir doğrulukla ölçebilir.
Daha sofistike bir true-RMS ölçüm cihazı hem saf dalgaları hem de daha karmaşık, sinüs eğrisi şeklinde olmayan dalgaları doğru olarak ölçebilir. Dalga biçimleri, değişken hızlı sürücüler ya da bilgisayarlar gibi doğrusal olmayan yükler tarafından bozulabilir. Bozuk dalgaları ölçmeye çalışan bir ortalama ölçüm cihazının hesaplamaları %40 düşük veya %10 yüksek olabilir.
true-RMS nerede ölçülür?
Son yıllarda devrelerde sinüs şeklinde olmayan dalgaların görülme olasılığı büyük ölçüde arttığı için true-RMS ölçüm cihazlarına olan ihtiyaç da artmıştır. Bazı örnekler:
- Değişken hızlı motor sürücüleri
- Elektronik balastlar
- Bilgisayarlar
- HVAC
- Katı hal ortamlar
Bu ortamlarda akım, standart bir endüksiyon motoru ile oluşan düzgün sinüs dalgası yerine kısa darbeler halinde oluşur. Akım dalgası şekli, akım pensi değerini büyük ölçüde etkileyebilir. Ayrıca true-RMS ölçüm cihazı, AC özelliklerinin bilinmediği güç hatlarında ölçümler almak için daha iyi bir seçenektir.
Referans: Digital Multimeter Principles, Glen A. Mazur, American Technical Publishers.